با پیشرفت تکنولوژی، کاربرد هوش مصنوعی به شکل گسترده ای در جوامع امروزی رو به فزونی است. هوش مصنوعی در اصطلاح به هوشی که یک ماشین در شرایط مختلف از خود نشان می‌دهد، اطلاق می گردد. به عبارت دیگر کاربرد هوش مصنوعی در سیستم‌هایی است که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمندانه انسان، از جمله توانایی درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ درست به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسایل را داشته باشند. در بیشتر نوشته‌ها و مقاله‌های مربوط به هوش مصنوعی، از این تکنولوژی به عنوان «دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند تعریف کرده‌اند.

محل کاربرد هوش مصنوعی را باید در عرصه پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانش‌ها، علوم، و فنون قدیم و جدید جستجو نمود. ریشه‌ها و ایده‌های اصلی آن را نیز باید در فلسفه، زبان‌شناسی، ریاضیات، روان‌شناسی، عصب‌شناسی، فیزیولوژی،تئوری کنترل، احتمالات و بهینه‌سازی بررسی کرد و بعلاوه هوش مصنوعی کاربردهای گوناگون و فراوانی در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست‌شناسی و پزشکی، علوم اجتماعی و بسیاری از علوم دیگر دارد.

یک «عامل هوشمند» سیستمی است که با شناخت محیط اطرافش، شانس موفقیت خود را پس از تحلیل و بررسی ارتقا می‌دهد. جان مکارتی در سال ۱۹۵۶ واژه هوش مصنوعی را عنوان نمود، که وی آن را (دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند) تعریف نموده ‌است.

تاریخچه کاربرد هوش مصنوعی

هوش مصنوعی اولین بار توسط فلاسفه و ریاضی‌دانانی نظیر جرج بول که اقدام به ارائه قوانین و نظریه‌هایی در مورد منطق نمودند، مطرح شده بود. با اختراع رایانه‌های الکترونیکی در سال۱۹۴۳، هوش مصنوعی، دانشمندان آن زمان را درگیر چالش هایی بزرگ نمود. دراین شرایط، این گونه به‌نظر می‌رسید که فناوری یاد شده قادر به شبیه‌سازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود.
با وجود مخالفت هایی که گروهی از متفکّرین با هوش مصنوعی داشتند و با تردید در کارآمد بودن آن می‌نگریستند، تنها پس از گذشت چهار دهه، شاهد تولد ماشین های شطرنج باز و دیگر سامانه‌های هوشمند در صنایع گوناگون شدیم.
در سال ۱۹۶۵ میلادی، نام هوش مصنوعی به عنوان یک دانش جدید ابداع شد. البته فعالیت های گسترده در این زمینه از سال ۱۹۶۰ میلادی آغاز شد. بیشتر کارهای پژوهشی اولیه در هوش مصنوعی بر روی انجام اتوماتیک بازی‌ها و نیز اثبات قضیه‌های ریاضی با کمک رایانه‌ها بود. در ابتدا چنین به نظر می‌آمد که رایانه‌ها می توانند چنین فعالیت‌هایی را تنها با بهره گرفتن از تعداد بسیار زیادی کشف و جستجو برای مسیرهای حل مسئله و سپس انتخاب بهترین روش برای حل آن‌ها به انجام برسانند.

کاربرد هوش مصنوعی

امروزه کاربرد هوش مصنوعی چنان گسترده و فراگیر شده‌ است که،  بسیاری از کاربردهای این فناوری دیگر با نام هوش مصنوعی شناخته نمی‌شود و در واقع هر یک از آنها نام تخصصی خود را دارند. تأثیرکاربرد هوش مصنوعی را اکنون می‌توان در همه جهات و نقاط زندگی مردم مشاهده نمود. آیفونی که می تواند اعضای خانه را تشخیص دهد یا تلویزیونی که نور صفحه نمایش را  به صورت دلخواه با تعداد افراد تنظیم می‌نماید، همه ی این موارد به گوشه ای از کاربرد هوش مصنوعی اشاره دارند.
کاربردهای عملی آن دسته از کاربردهای هوش مصنوعی هستند که عملیات خاصی را انجام می دهند و عمل یا تأثیر آنها به وضوح توسط کاربر احساس خواهد شد. برای مثال جست و جوی خودکار گوگل که از الگوریتم‌ها و متدهای پیچیده هوش مصنوعی استفاده می‌نماید، پس از انجام یک عملیات پرهزینه و البته سریع نتایج مرتبط را به شما نشان خواهد داد. ماشین‌هایی که می توانند به صورت خود به خود کنترل گردند. ربات‌های پرنده و یا قایق‌های هوشمند نمونه ها‌ی بارزی از کاربرد هوش مصنوعی هستند.
نیاز به تحلیل و استخراج الگو از داده‌های ترافیک شهری، دریافتی کارکنان و جابه جایی پول در یک بانک برای جلوگیری از اختلاس یک عملیات نیست و تأثیر یا خود عمل به وضوح توسط کاربر لمس نخواهد شد؛ اما در مقابل یک تحلیل هوشمند و خودکار است که کاربرد تحلیلی هوش مصنوعی به حساب می‌آید.

تعریف دقیقی از کاربرد هوش مصنوعی
تا به امروز تعریف مشخصی از هوش مصنوعی به گونه ای که مورد پذیرش دانشمندان این علم باشد، ارائه نشده ‌است و این امر به هیچ وجه موجب شگفتی نیست. چرا که مقوله اساسی‌تر از آن، یعنی خود هوش هم هنوز به صورتی  همه‌جانبه و فراگیر که دربردارنده ی همه ی ابعاد معنایی این واژه باشد تعریف نشده ‌است. در این صورت می‌توان نسل‌هایی از دانشمندان را سراغ گرفت که تمام دوران زندگی خود را صرف مطالعه و تلاش در راه یافتن جوابی به این سؤال مهم نموده‌اند که: هوش چیست؟
اما به شکل عمومی اکثر تعریف ‌هایی که در این زمینه ارایه شده‌اند بر پایه یکی از این چهار باور قرار می‌گیرند:
1. سیستم‌هایی که به شکل منطقی فکر می نمایند
2. سیستم‌هایی که به شکل منطقی عمل می نمایند
3. سیستم‌هایی که مانند انسان فکر می نمایند
4. سیستم‌هایی که مانند انسان عمل می ‌نمایند
شاید بتوان کاربرد هوش مصنوعی را این گونه توصیف نمود: (هوش مصنوعی عبارت است از مطالعه این که چگونه می توان رایانه ها را وادار به کارهایی نمود که در حال حاضر انسان‌ها، آنها را صحیح یا بهتر انجام می‌دهند) هوش مصنوعی به هوشی که یک ماشین از خود نشان می‌دهد و یا به دانشی در کامپیوتر که سعی در ایجاد آن دارد گفته می‌شود. بیشتر نوشته‌ها و مقاله‌های مربوط به هوش مصنوعی از آن به عنوان (دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند) تعریف نموده اند. یک عامل هوشمند، سیستمی است که با شناخت محیط اطرافش، شانس پیروزی خود را بالا می‌برد.

بررسی کاربرد هوش مصنوعی از دیدگاه دانشمندان

1. کاربرد هوش مصنوعی در هنر ایجاد ماشین هایی است که انجام وظایفی را برعهده دارند، که انجام آنها توسط انسان ها نیاز به هوش دارد. (کورزویل- ۱۹۹۰)
2. مطالعه استعدادهای ذهنی از طریق مدل‌های محاسباتی. (کارنیاک و مک درموت – ۱۹۸۵)
3. مطالعه اینکه چگونه کامپیوترها را قادر به انجام اعمالی کنیم که در حال حاضر، انسان آن اعمال را بهتر انجام می‌دهد. (ریچ و نایت -۱۹۹۱)
4. خودکارسازی فعالیت‌هایی که ما آنها را به تفکر انسانی نسبت می‌دهیم. فعالیت‌هایی مثل تصمیم‌گیری، حل مسئله، یادگیری و … (بلمن -۱۹۷۸)
5. تلاشی نو و مهیج برای اینکه کامپیوترها را قادر به فکر کردن کنیم. ماشین‌هایی با فکر و حس تشخیص واقعی (هاگلند-۱۹۸۵)
6. یک زمینه تخصصی که به دنبال توضیح و شبیه‌سازی رفتار هوشمندانه بوسیله فرایندهای کامپیوتری است. (شالکوف -۱۹۹۰)
    
7. مطالعه محاسباتی که درک، استدلال و عمل کردن را توسط ماشین‌ها ممکن می کند. (وینستون – ۱۹۹۲)
8. توانایی دست یافتن به کارایی در حد انسان در همه امور شناختی توسط رایانه (آلن تورینگ – ۱۹۵۰)
9. هوش مصنوعی دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند و به خصوص برنامه‌های رایانه‌ای هوشمند است. هوش مصنوعی با وظیفه مشابه استفاده از کامپیوترها برای فهم چگونگی هوش انسان مرتبط است، اما مجبور نیست خودش را به روش‌هایی محدود کند که بیولوژیکی باشند. (جان مک کارتی – ۱۹۸۰)
10. هوش مصنوعی علم طراحی سیستم‌هایی رایانه‌ای و یا الکترونیکی است که تلاش می‌نماید تا رفتار انسان گونه را بازسازی کند، به عبارت دیگر، هوش مصنوعی علم و مهندسی ایجاد ماشین‌هایی با هوش با به کارگیری از کامپیوتر و الگوگیری از درک هوش انسانی و یا حیوانی و نهایتاً دستیابی به مکانیزم هوش مصنوعی در سطح هوش انسانی می‌باشد. (مسعود مولوی-۲۰۰۶)

 هوشمند بودن دارای یک مفهوم نسبی است و نمی‌توان محدوده صحیحی را برای ارائه تعریف از آن مشخص نمود. رفتاری که از نظر یک فرد هوشمند به نظر می‌رسد؛گاهی ممکن است برای یک فرد دیگر این گونه به نظر نرسد.